Kesi Mācihtahk

Ispih oma 1800 askewin, ka kanaweyihmihcik Awāsisak Kiskinwahamātowikamikwa kih astāniwa Kānata Okimawin kicih e-pimpayitācik Ayamihikimāwak. Ekosi ka itākamikiscik, ka “sohki kistahākik oma nehiyāwin.” Wēya ayish ike iteyitākik wēyawāw oma ostaw ka kiskinahamawātcik Nehiyawa/Askewiyiniwa ota Kānata. Ike Iteyitākik ekosi om aka isi kwasyask kekwāy ka kiskeyitamiyit nēkān kih akayāsemoyicih ekwa Ayamihāwinihk ka wecihiweyit mēna Askiy oma Kānata ka otakisoyit. Ekosi ekwa aniki awāsisak wēyawāw meskwac ka kiskinahamawātcik ocawāsimisiwāwa, ekosi Nehiyawin oma ka kistahamohk wepac nawac oki kātopikicik. Ewakoni ohi kiskinahamātowikamikwa ekota ohci kih pamitāniwiwa Kānata Okimāwin , Indian Affairs ka kih itamihk māka anohc Aboriginal Affairs and northern development Canada icikātew ekwa oma piko ka itotecik awāsisak. Kih itsahāwak oki Okimawinihk e-tipahamācik ka māwasikonācik awāsisa kitināc ka itoteyit āskaw wayāw e-itotahecik. Eskwayāc ewako peyak ka kih kipahikātek ekospih 1996.

Ka kiskiyitākik kiskinahamawākanak oma ka kih pe ispayik mēna ohi ohci kiskinahamātowikamikwa.

1. Ka weciwāpātamihk oma Okimākan Littlechild ka Kakwecimiht
2. Kakwecimik kiskinahamawākanak mahti ci tānsi oma otehitetawaw kēspin wēyawāw kih ispaheyikocik.
   1. Tānsi om aka kih isi meskwaci payepan mēna oma anohc ka isi ayatcik?
   2. Tānsi oma ka isi paspecik ka wanihtācik opēkiskwewiniwaw, petos isihcikewina, eka e-kiskiyitākik kekwāy, e-peyakocik, e-kaskeyitākik, ekā kekway owakomākaniwāwa ahpo otetawiniwāw ka sihtoskākocik

Ka totākik nistam

Ewako ohci oki neyānan isko mitahtaht nesosāp ka itakisocik māka ka eyakwāmisicik ka isi wāpātāhkik. Okiskinahamākewak nekān piko ka kih wāpahtāhkik.

1. Wāpata peyak ahpo mecet mawac ohi kapatāhki. Māka eyakwāmisi ahtiht ohi piko ‘nisihkāc ka wāpāhtamihk,’ Ekosi e-itwihk nawac okiskinahamākew ka wāpatahk pitamā pāmwes awa kiskinahamawākan, ekosi nawac ka kiskeyihtak mahti ci ka kih wāpātahkik oki nawac ka oskiyiwicik.

   Ka wāpatcikātek Ascihtakahk- Ka kih otinamahk assay ka ihkihk: Kiskinahamātowikamikwa ota Kānata.

   Okiskinahamawākanak ike osihtācik (28 cipahikanis) – Tānte Okik Awāsisak?

2. Kakwecimik kiskinahamawākanak ohi kakwecekemowina ekwa ka pekswātāhkik.
   1. Kekwāy oma aka kistahamihk Nehiyāwin?
   2. Tānihkik oki Okimāwin ka kakwe kistahākik Nehiyāwin?
   3. Tānsi oma kespayik ka kistahamihk Aweyahk o-ayiseyinewin?
   4. Tānsi ohi anohc ka māyipayik Nehiyaw kicih ka ohci osihomākahki it aka kih kanaweyimihcik kiskinahamawakanak, ka kih isi ispahiyikocik ēsa?

Katotakik Nēso

Akohp oma ka isihyikātek totamiwin ka ki osihtācik KAIROS e-meyikocik okiskinahamawākanak nistotamiwin oma ohci ka kih isi wecewitocik Moniyāwak ekwa Askewiyiniwak ota Kānata. Ekosi ekwa ka nistotākik nawac oma poniyitamiwin ka ohci nitaweyitamihk. Akohp Totamowin nestanaw ahpo nisto mitanaw tipahikanis nohcihtāmakan māka piko pātima piko ka wecih ayamihitohk nāntaw peyak tipahikan. Wēya ayish ahtiht e-sāsawitehēcik. Wihkomihkwaw oki ka nekānecik Nehiyawa Apihtawikosāna, ahpo Ayaskemewiyiniwa ka nekānikāpawestawātcik wēya weyawāw otaskewahk okiskinahamākewiniwāwa, ekosi ka meyo wecewākanihtohk.

Ekosi māka mistakihtew oma māka e-mistahi nitaweyitahkwak.

Katotākik Nisto

Anima kesi kāpawihk Tāpwewin ekwa Poniyitamiwin Kānata (TRCC) kākih oyastek June 1, 2008, ekota mēna kih masinahikātew ekwa mēna e-wapateyoskāniwik om aka isi totākocik ka kih kanaweyimihcik kiskinahamātowikamikohk; ekosi eke acimocik ita e-peyātakaniyik; ekwa mēna masinahikan e-kesi masinahikātek e-acimostahk awa Kānata ka Okimāwit ka kih ispayik oma. Ekosi kih kisihpayew oma TRC June 2015.

1. Ka pa piskihcihacik kiskinahamawākanak ekwa ka māmiskotākik ohi ota kakwecekemowina.
   1. Kakwecekemowina kicih ka kih pe ispayik om aka kanawihyimiht awāsis ka kiskinahamaht:
      1. Kēspin ka masinahaman oma ita kākeyaw ayamowina ka miskikāteki, tānsoma ka isiwihten oma TĀPWEWIN.
      2. Mitoni mitāhtahtomitanaw askewin ispe awa Okimāwin ka wih nistawinahk oma kkih totawāt ohi ka kiskinwahamāmiht. Tāniki māka eyikohk kinwēs peyis oma tāpwewin ka kiskiyicikātek?
      3. Kih kiskeyimāw ahpo kih ke nakiskawāw aweyak ekota eke ayāt? Kēspin māka, tānsi kih ke itihtamwān otācimowin?
      4. Kēspin ka nakiskawat awa ekota ike itohtet tānsi ka kih itāhtay?
      5. Oma ka miskaman ka kih kātāniwik tāpwewin, tānima kekwāy mawaci kih kiskinahamāson anohc ka kesikāk?
   2. Kawecekemowina kicih Poniyitaniwin ekwa tānsi e-itwemākahk:
      1. Kēspin ka masinahaman oma ita kakeyaw ayamowina ka miskikateki, tansoma ka isiwihten oma PONIYITAMIWIN?
      2. Ka māmitoniyihtaman oma kekwāy ka kiskinahamāsoyin, ekwayikohk na oma poniyitamiwin tipipayew ka kih totācik oki Askeweyiniwak ota Kānata?
      3. Tānihki oma ka iteyitaman Poniyitamiwin emihwāsik tahkoskewin ispih eke wapatcikātek tāpwewin kicih ohi kiskinahamātowikamikwa?
      4. Oma ka nitonamihk mistahi nawac kekwāy Poniyitamiwin ohci tāskoc e-nekānotemahkak oma Tāpwewin ka kih nitonikātek (Tāpwewin ekwa Poniyitamiwin mamawapowin Kānata, kekwāy mawaci ki kih nistoten?
   3. Kakwecekēmowina kicih Aspeyimowin/Pakosewihmowin ka kweskipayik ote nekān:
      1. Oma PEYAK EYINEW kēya, Tānsoma ka kih isi wecihiwān kicih Poniyitamiwin?
      2. Oma PISKICIKAMIK KISKINAHAMĀTOWIKAMIKOHK KAYᾹK, tānsi mamaw ka kih totenawāw ekota ka wecitāyek oma Poniyitamowin?
      3. Kēspin ka nātacik oki KIHTETᾹWIN, tānsoma ka totēn nawac mistahi kiskeyitamiwin ka kiskeyitakik om aka kih isi pamihicik oki Askeweyiniwak ota Kānata.
      4. Kēspin ka kakwe wihtamawat awa awāsis oma kicih Tāpwewin ekwa Poniyitamiwin eka ike ohci petahk, nawac e oskayiwit mēna keya, tānsoma ka ayitwān?
      5. Kēspin ka kih itsahamawatcik oki Okimāwak Kānata ata anima ka kih itwecik 2008 e-mihtātahkik, tānsi ka kih itāwak?
      6. Kēspin ka kih masinahamawat aweyak ike kiskinahamaht ekota, tānsi ka kih itāw?

Katotākik oma newo

1. Nistam tahkoskewin oma totamiwin, e-isi kiskeyitākik oma ka kanaweyimiht awāsis kiskinahamawākan oki ka kiskinahamawācik, ka kakwecimāwak mahti ka kih kiskiyihtākik tānisesi pētos anohc ekwa kiskinahamātowikamikwa mēna ohi ka kanaweyimiht awāsis ota Kānata kākih ayaki.
   1. Kakwecimik kiskinahamawākanak tānsesi pētos mēna tānsesi peyakwan ohi nēso itowa kiskinahamātowikamikwa. Ᾱpatcihta oma ka masinahikātek ka isi miskaman.

      Nih piskihcikamik/nih kiskinahamātowikamik anima pētos kakanaweyimihcik ita awāsisak.

      Peyakwan oma	Pētos oma

      
      
2. Kihtwām tahkoskewin oma totamiwin, kakwecimihk kiskinahamawākanak ka mamitoniyihtākik oma tāskoc esa e-oski takosihkik kākanaweyimiht awāsis ita ekwa ka masinahamawātcik aweya tānsi oma e-iteyihtākik ita kayācik.
   1. Awena ka masinahamawāw ka wihtamawat?
   2. Tānsi kih itwemākan kih masinahamākewin?
3. Wihtamawik kiskinahamawākanak ka kisewecik ka ayamihtācik ohi ka masinahākik.

Ka Pēkiskweyin Totamiwin

Oma ka kih osihtāniwik masinahikan, Misiweskamik Okimāwina ka Mamawapicik United Nations ka Kispewātakik Ayiseyinewin (UNDRIP), ka itcikātek, ewako 25 nestaw neyānan osāp askiy ke osihtaniwin, ekwa 46 nemitanaw nikotwāsosap piskitasinahikewina ekota astewa. Kih otinamwak ka mamawapicik Misiwe Askamik Okimawak oma Takwaki Pesim September 13, 2007. Kānata Okimāwin ekwa mēna askeya ohi, Australia, Kicih Mokomanaskihk, ekwa New Zealand kitamihk, eki namoya itākik eyokonimaUNDRIP. Māka mwestas ewakonik newo Askeya kih meskwacihwak e-sihkiskākik ewako Masinahikewin. Oki Kānata okimāwak kaki sihkiskākik eyakonima July (Paskohowipesim)30 (nistomitanaw kakimiht), 2012 mēna ka kih itwihk –eponiyitamihk.

1. Wihtamawik kiskinahamawākanak ka kakwe nistotākik oma Masinahikewin, ekwa ka nawasonāhkik anihi 44 nemitanaw newosāp ka miskocikāteki ekota UNDRIP ka na nihtawāpenikecik ekwa ka masinahākik kih mamitoniyihtākik ispih.
2. Wihtamawik oki kiskinahamawākanak ka masinahikēcik oma e-iteyitākik tānsi oma ewako Ka Miskocikātek e-isi metakwepayik anima Tāpwewin ekwa Poniyitamiwin ka totamihk ekwa mēna ati nēkaān.
3. Wihtamawik kakikastācik oma tānsi e-isi wecihiwemākahk Askeweyiniwak kicih anohc ekwa pātima.

Iswāyāc Totamowin

Oma Tāpwewin ekwa Poniyitamiwin Kānata kih osihtāwak ka poyocik masinahikan June (Paskahowi Pesim) 2015, Ka Kisteyitamihk Tāpwewin, Ka Poniyitamak Kicih Nekan (PDF, 13.1 MB). Pahkan ewako isiyihkātew Ka Tepwātamihk Ka waskawetotamihk , ekota kikastewa 92 keka mitahtahtomitanaw ka isi wihtamākewina ka totamihk oma katawa ka itastahk ka kih pe isi māyipayik kicih ewakoni kiskinahamātowikamikwa ota Kānata ekwa e-pekiskwātamihk oma poniyitamiwin.

1. Wihtamawik oki kiskinahamawākanak ka ayimotākik peyak ohi wihtamākewina oma kesi pakamiskākeki kiskinahamātowin, meyayāwin, ayiseyinewin, asotamātowin, oki kicih Askewiyiniwak ota Kānata. Ekosi ka mamiskotamwak, nitawāpenikewak ekwa ka wāpātiyoskewak kekwāy ka miskākik.
   1. Wihtamākewin 10: “nih tepwātānān awa Kānata Kihci Okimāw ka oyasinahak oskāyi Askeweyinew kiskinahamātowin Oyasowewin mēna ka kakwecimāt ohi Askeweyiniwa ka iteyitamiyit….”
   2. Wihtamākewin13-14: “Nih tepwātānān awa Kānata Kihci Okimāw ka nistawinahk Askeweyinew okaskitamāsowina ewako mēna Askeweyinew Ayamowin Kaskihtamāsowin ekwa ….nih tepwātānān awa Kānata Kihci Okimāw ka oyastāt Askeweyinew Ayamowin Oyasowewin…”
   3. Wihtamākewin 18: Nih tepwātānānak oki Kānata Kihci Okimāwak ekwa Tipahaskānikimāwak, ekwa ohi tipahaskānisa, mēna Askeweyinew Okimākānak ka nistotākik oma ka ispayik Askeweyininahk meyayāwin ewako kicih ka kih isi pamihiht awa Askeweyinew, tāskoc men aka kih kanaweyimicik awāsisak, ekwa ka nistotākik mena ka oyastācik isi meyāyawinihk isi Askeweyiniwak ka isi nistocikātek misiwe askamik Oyasowewinihk, Kihci Oyasowewinihk, mēna Asotamākewinihk.
   4. Wihtamākewin 44: “Nih tepwātānān awa Kānata Kihci Okimāw ka osihtāt tānsi om aka itakamikisihk, ka itotamihk, men aka isi waskawihk, ekosi ka natamihk ohi isikapawina ota kicih Māmawi iskamik Okimāwak ka Kispewātākik ohi Askeweyinewa kicih.”
   5. Wihtamakewin 62: “Nih tepwātānānak oki Kānata Kihci Okimāwak, Tipahaskānokimāwak, Tipahaskānsihk, eke wetapimācik ohi ka kih Sāpoteyit, Askeweyiniwa, ekwa okiskinahamākewa kita: i) osihtāyit e-itatoh piponeyit kiskinahamākewina kicih kā kanaweyimiht awāsis kiskinahamātowikamikohk, mēna Asotamākewina, mēna oki Askeweyiniwak kākih isi wecihiwecik oma askiy Kānata kiskinahamātowinihk ekwa kakeyaw awāsis piko ka kiskinahamaht ewakoni ohi nistam ka pihtoket esko Mitahtaht Nesosāp ( grade 12) ka kesihtaht.”
2. Wihtamawik kiskinahamawākanak ka oyihsihtācik ka wāpātayoskēcik anima ka atoskātākik wihtamākewin, kākih isi miskākik mahti mēna tānsi ka kih isi waskawetotākik oma kekwāy ka sihtoskākek ewako.

Awasihme Totamowin

Mecet kih itwewak e-mitahtākik tāskoc Okimāwin Kānata mēna mecet Ayamihewikimāwina. Ewako kicih e kweskātsihk mēna e-nistawinamihk oma e-pa paciwepinihkik ka paciwihtamaht aweyak ekwa mēna oma poniyitamiwin piko ka meyowecihwākanitohk, kisteyimihtok, ekwa ka wāwecihitohk.

1. Wihtamawik kiskinahamawākanak ka wapatākik kihtwām ohi mitāhtamowina ka kih osihtācik oki ewakonik:
   
   1. Okimāwin Kānata
   2. Simākansak – Oki Miskwasākasak
   3. Akayasihwi Ayamihāwina ekota astey mitahtat peyakosāp ayamiwina mēna keka mitahtat Askeweyinew ayamiwina.
   4. Presbyterian ka iticik Ayamihewikimāwin
   5. The Canadian Conference of Catholic Bishops
   6. Kānata ka Māmawintocik ka Māmawapihk Pahkwāyis Kihci Ayamihewikimāwak
2. Mitoni ka yotēna ka ayimotaman oma kih mosominawak ike paciwihtamācik ekwa ike paciwēpinikēcik okimāwinihk, mēna pekiskwāta oma mihtātamowin mahti cih e-wecihiwek oma poniyitamiwin.